RADYOGRAFIK MUAYENE (RT) / TAHRIBATSIZ MUAYENE

Yüksek enerjili elektromanyetik dalgalar (isinim); pek çok malzemeye nüfuz edebilirler. Belli bir malzemeye nüfuz eden isinim malzemenin diger tarafina konan isinima duyarli filmleri de etkileyebilir. Bu filmler daha sonra banyo islemine tabi tutulduklarinda isinimin içinden geçtigi malzemenin iç kisminin görüntüsü ortaya çikar.

Bu görüntü malzeme içindeki bosluklar veya kalinlik / yogunluk degisiklikleri nedeniyle olusur. Malzemenin içinin bu sekilde görüntülenmesi Radyografi olarak adlandirilir. Eger malzemenin arka tarafina film yerine bir dedektör konup malzemeden geçen isinim toplanarak bir monitöre aktarilirsa bu teknik te Radyoskopi olarak adlandirilir.
 
Uygulama Alanlari
Metalik veya metalik olmayan bütün malzemelerde beklenen hacimsel ve yüzey hatalarinin tespiti için kullanilabilir.
 
Sinirlamalar
Muayene parçasinin kalinligi kullanilacak isinim kaynaginin cinsine bagli olarak belli degerleri asamaz. Çesitli isinim kaynaklari için uygun malzeme kalinlik araliklari uygulama standardlarinda verilmistir. Kalinlik sinirlamasi disinda her türlü malzemeye uygulanabilir. Operatörün egitimi ve tecrübesi çok önemlidir. Muayene parçasinin her iki yüzeyine de ulasilabilir olmasi gerekir. Muayene için kullanilacak donanim diger metotlara kiyasla daha pahalidir. En çok da radyasyon güvenligi konusunda dikkatli çalisma gerektirir.
 
Uygulama
Radyografik muayene için çesitli isinim kaynaklari kullanilabilir. Bu kaynaklar X-isini tüpleri veya Gama isini üreten izotoplar olabilir. Endüstriyel radyografide kullanilan X-isini enerji araligi genellikle 50 kV -350 kV arasindadir. Isinlama enerjisi isinlanacak malzemenin cinsine ve kalinligina bagli olarak degisir. En çok bilinen ve kullanilan gama kaynaklari ise Ir 192, Co 60'tir. Bunlardan baska Se 75, Yb 169 Tm 170 gibi izotoplar da endüstriyel radyografi alaninda kullanilmaktadir.

Muayenelerin saglikli ve güvenilir sonuçlar verebilmesi için standardlara göre yapilmasi gerekir. Bu standardlar malzeme cinsine ve/veya ürün türüne göre hazirlanmistir. Ayrica muayenenin yapilisina yönelik uygulama standardlari ile kabul seviyelerinin verildigi uygulama standardlari vardir. Muayene parçasinin özelliklerine göre uygun standardlar belirlenerek muayene yapilir.
 
Kullanilan EN ve ISO Standardlari

Genel:

EN 444 - Tahribatsiz muayene-Metalik malzemelerin X ve gama isinlariyla radyografik muayenesi için genel prensipler
EN 462-1 - Tahribatsiz muayene-Radyograflarin görüntü kalitesi -Bölüm 1: Görüntü kalite göstergeleri (Tel tipi);-Görüntü kalite degerinin tespiti
EN 462-2- Tahribatsiz muayene-Radyograflarin görüntü kalitesi - Bölüm 2: Görüntü kalite göstergeleri (Kademeli/delik tipi);-Görüntü kalite degerinin tespiti
prEN ISO 19232-3 (Eski EN 462-3); - Tahribatsiz muayene-Radyograflarin görüntü kalitesi - Bölüm 3: Demir esasli malzemeler için görüntü kalite siniflari
prEN ISO 19232-4 (Eski EN 462-4); - Tahribatsiz muayene-Radyograflarin görüntü kalitesi - Bölüm 4: Görüntü kalite degerleri ve görüntü kalite çizelgelerinin deneyle degerlendirilmesi
prEN ISO 19232-5 (Eski EN 462-5); - Tahribatsiz muayene-Radyograflarin görüntü kalitesi - Bölüm 5: Görüntü kalite göstergeleri (Çift telli tip);-Toplam yari gölge degerinin tespiti

Kaynaklar:

EN 1435 - Kaynaklarin tahribatsiz muayenesi-Kaynakli birlestirmelerin radyografik muayenesi
EN 12517 - Kaynaklarin tahribatsiz muayenesi-Kaynakli birlestirmelerin radyografik muayenesi-Kabul seviyeleri

Dökümler:

EN 12681 - Döküm-Radyografik muayene

Çelik borular:

EN 10246-10 - Çelik borularin tahribatsiz muayenesi-Bölüm 10: Dikissiz ve kaynakli çelik borularda kusurlar için radyografik muayene